O Καθηγητής Απόστολος Βανταράκης Για Τις Ανισότητες Στην Υγεία

         Στην πρώτη συνέντευξη του "mypublichealthlaw" με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε τον Καθηγητή Υγιεινής της Ιατρικής Πατρών και Αναπληρωτή Διευθυντή σπουδών του ΠΜΣ "Δημόσια Υγεία", κύριο Απόστολο Βανταράκη. Με βαθιά γνώση των θεμάτων δημόσιας υγείας λόγω της ακαδημαϊκής του ιδιότητας και της εν γένει κοινωνικής του δράσης, απαντά σε πέντε ερωτήματα σχετικά με τις ανισότητες στην υγεία.

  1) Πως ορίζετε εσείς το πολυσυζητημένο “equity vs equality”. Δώστε μας παραδείγματα.

Δικαιοσύνη ή ισότητα στην Υγεία. Ένα διαχρονικό ερώτημα που δεν έχει λυθεί στη Δημόσια Υγεία. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ υγεία είναι όχι μόνο η έλλειψη ασθένειας αλλά και η ύπαρξη ευεξίας στον πληθυσμό. Ο στόχος είναι να φτάσεις στο ίδιο επιθυμητό επίπεδο υγείας στον πληθυσμό μιας χώρας ανεξάρτητα των κοινωνικών ανισοτήτων που μπορεί να υπάρχουν. Έχει τις ίδιες ανάγκες για παροχές από ένα υγειονομικό σύστημα ένας άπορος με ένα εύπορο; Για να γίνει λοιπόν κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχεις δείκτες καταγραφής των ανισοτήτων και στη συνέχεια να παρέχεις στην υγεία οτιδήποτε χρειάζεται ο πληθυσμός ανάλογα με τις ανάγκες του και τη δυνατότητά του να καλύπτει τις ελλείψεις. Για παράδειγμα, ένας άπορος έχει μεγαλύτερη στήριξη στην αγορά φαρμάκων από έναν εύπορο. Γενικά για τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία θα πρέπει να υπάρχουν παροχές ανάλογα με τις ανάγκες της πληθυσμιακής ομάδας.

    2) Ανισότητες στο τοπίο της ελληνικής υγείας. Πως μπορούν κατά τη γνώμη σας να αμβλυνθούν;

Με καλύτερη κατανομή των υγειονομικών πόρων, με συνεργασία όλων των φορέων και των υπουργείων, με δράσεις συνεργασίας. Ειδικά στην Ελλάδα με το πολύπλοκο νομικό σύστημα και την αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων είναι απόλυτα απαραίτητο να συνεργαστούν στο θέμα το Υπουργείο Υγείας με τις  υπηρεσίες του, το Υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης και το Υπουργείο Εσωτερικών (Δήμοι, Περιφέρειες).

θ "Θα πρέπει να έχεις δείκτες καταγραφής των ανισοτήτων και στη συνέχεια να παρέχεις στην υγεία οτιδήποτε χρειάζεται ο πληθυσμός ανάλογα με τις ανάγκες του και τη δυνατότητά του να καλύπτει τις ελλείψεις."

 3) Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ), ειδικά μέσω των τελευταίων νομοθετικών ρυθμίσεων του Ν. 4486/2017, πιστεύετε ότι θα μειώσει  τις ανισότητες στην υγεία ή αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο;

Κατά τη γνώμη μου, η ενίσχυση των ΠΦΥ μέσω της δημιουργίας των ΤΟΜΥ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Για να λειτουργήσει όμως χρειάζεται να ενημερωθούν οι πολίτες για την ύπαρξη και το ρόλο των ΤΟΜΥ. Τα ΤΟΜΥ θα πρέπει να αναπτυχθούν και να στηριχθούν και να έχουν πλήρη προσβασιμότητα σε όλο τον πληθυσμό ανεξάρτητα προέλευσης. Θα πρέπει να αποκτήσουν ρόλο και πρόληψης κάνοντας οριζόντιες ενημερωτικές δράσεις στις πληθυσμιακές ομάδες. Πρέπει να στελεχωθούν άμεσα και να δημιουργηθούν περισσότερα καλύπτοντας τις ανάγκες του πληθυσμού. Τα ΤΟΜΥ μπορούν να αποτελέσουν το στυλοβάτη της μείωσης των ανισοτήτων στην υγεία του πληθυσμού. 

   4) Περιγράψτε μας το ευρωπαϊκό πρόγραμμα JAHEE (Joint Action for Health Equity in Europe) στο οποίο συμμετέχει το Πανεπιστήμιο Πατρών (μέσω υμών) και η 6^η Υγειονομική Περιφέρεια. Ποιοι είναι οι σκοποί  του και πως θα επιτευχθούν;

Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας, οι αποφευχθείσες ανισότητες στον τομέα της υγείας, προκύπτουν εξαιτίας των περιστάσεων υπό τις οποίες οι άνθρωποι μεγαλώνουν, ζουν, εργάζονται και γερνούν και τα συστήματα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της ασθένειας. Οι συνθήκες υπό τις οποίες οι άνθρωποι ζουν και πεθαίνουν με τη σειρά τους διαμορφώνονται από πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις. Η Επιτροπή για τους Κοινωνικούς Παράγοντες Υγείας δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το 2005 για να συγκεντρώσει τα στοιχεία για το τι μπορεί να γίνει για την προώθηση της ισότητας στην υγεία και για να προωθήσει ένα παγκόσμιο κίνημα για να το επιτύχει.

Στόχοι του έργου είναι να σταματήσει η αύξηση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στην Ευρώπη (κατά τη διάρκεια της ύφεσης ...) ενθαρρύνοντας τους πολιτικούς υπεύθυνους να θέσουν το ζήτημα των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας προτεραιότητα στο δημόσιο πρόγραμμα δράσης υλοποιώντας συγκεκριμένες τοπικές/εθνικές δράσεις μέσω πρακτικών οδηγιών /παραδειγμάτων για πιο έμπειρα κράτη μέλη.

Επίσης γενικό αντικείμενο του έργου είναι:

·  Συμβολή στη μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στις χώρες.

·   Να οδηγεί την ευρωπαϊκή δράση στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας με στόχο την επίτευξη ισότητας στην υγεία.

· Να αναπτύξουμε νέες γνώσεις βασισμένες στην πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση για δράση σχετικά με τις ανισότητες στον τομέα της υγείας.

· Η υποστήριξη της δέσμευσης των κρατών μελών, των περιφερειών και άλλων ενδιαφερομένων μερών για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών και γεωγραφικών ανισοτήτων στον τομέα της υγείας.

·  Η ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και άλλων παραγόντων.

· Η υποστήριξη της ανάπτυξης αποτελεσματικών μέτρων για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής.

· Απαιτείται δράση για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε επίπεδο ΕΕ, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών σε διάφορους τομείς πολιτικής.

·  Η JA στοχεύει να εμπλακεί στρατηγικά με βασικούς παίκτες για την ανάπτυξη, την απόδειξη και τη γνώση του τι λειτουργεί.

 "Χρειάζονται ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση αλλά κυρίως χρειάζονται ίσα αποτελέσματα στην υγεία του πληθυσμού."

     5) Όπως λέει ο Angus Deaton, Βρετανός Νομπελίστας οικονομολόγος, «οι περισσότεροι εμμένουν στην ισότητα των ευκαιριών και όχι των αποτελεσμάτων». Έχοντας αυτό κατά νου, είναι εφικτό να έχουμε ίσα αποτελέσματα στην υγεία με δεδομένο ότι προσφέρουμε ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση σ’ αυτή;

Αυτό δεν φτάνει. Χρειάζεται να αξιολογήσουμε με δείκτες τις ανάγκες των πληθυσμιακών ομάδων, να τις μελετήσουμε και στη συνέχεια να προσφέρουμε στην κάθε πληθυσμιακή ομάδα αυτά που χρειάζεται για να φτάσει στο υγειονομικό επίπεδο που απαιτείται. Αυτό θα μας προσφέρει μεσοπρόθεσμα και οικονομία πόρων στο σύστημα υγείας. Χρειάζονται ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση αλλά κυρίως χρειάζονται ίσα αποτελέσματα στην υγεία του πληθυσμού. Για να γίνει αυτό χρειάζεται συνεργασία όλων των φορέων και βέβαια τη σύσταση ενός παρατηρητηρίου ανισοτήτων υγείας που επιδιώκουμε να συσταθεί στην 6^η ΥΠΕ που θα αναπτύξει τους δείκτες και θα αξιολογήσει τις ανισότητες μέσω αυτών των δεικτών. Αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για τη μείωση των ανισοτήτων. Οι ανισότητες που θα καταγραφούν θα βοηθήσουν τη λήψη μέτρων με το μικρότερο κόστος και τη μικρότερη σπατάλη δαπανών.


Περισσότερες πληροφορίες για το προγραμμα JAHEE στο:
https://jahee.iss.it/

Το Μέλλον Της Ελληνικής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε συνδυασμό μ’ άλλες ευνοϊκές νομοθετικές ρυθμίσεις (όπως ο νόμος για τους  ανασφάλιστους) αποτελούν μια δυναμική λύση στο πρόβλημα των ανισοτήτων στο τοπίο της ελληνικής υγείας. Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα βασίζεται σε μια παγιωμένη πλέον σχέση πελάτη- επαγγελματία, δηλαδή ασθενούς- γιατρού, με αποτέλεσμα ο μεν ασθενής να διαχειρίζεται την υγεία του αποσπασματικά ο δε γιατρός αντί να ασκεί το λειτούργημα του να καταλήγει να δημιουργεί μια πλασματική ζήτηση για παροχή  αχρείαστων ιατρικών υπηρεσιών, που αποσκοπούν  στην αύξηση του εισοδήματός του.

Απουσιάζει πλήρως η διαχείριση του κινδύνου και της συμπεριφοράς υγείας που σχετίζεται με τα χρόνια νοσήματα και την πολυφαρμακία. Η πρόληψη και η προαγωγή της υγείας δεν αποτελούν έννοιες, που εφαρμόζονται στην πράξη. Η οικογένεια ως έννοια, απουσιάζει από την προσέγγιση, ακόμα και από τη συλλογή της πληροφορίας. Η επίσκεψη κατ΄οίκον και η φροντίδα ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού που συχνά είναι περιορισμένες στο σπίτι, δεν αποτελεί συνήθη πρακτική. Τέλος, είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο άτομα με προχωρημένα χρόνια νοσήματα, πολλαπλή νοσηρότητα, ευπάθεια και αναπηρίες που εξαρτώνται από το οικογενειακό δίχτυο, να μένουν χωρίς συστηματική παρακολούθηση και υποστήριξη.

"Με τον όρο πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) εννοούμε: Την άμεση, συνεχή και αντίστοιχη με τις προσδοκίες, αξίες και ανάγκες των ασθενών συντονισμένη φροντίδα από εκπαιδευμένους  επαγγελματίες υγείας  που  λειτουργούν ως διεπαγγελματική  ομάδα  υγείας και έχουν ως κύριο στόχο τη διατήρηση της λειτουργικότητας του προσώπου και της αυτοδυναμίας του, καθώς  και εμμέσως  της ευτυχίας του, με σύγχρονη διατήρηση και βελτίωση των δυναμικών με την οικογένεια και το κοινωνικό δίκτυο του."

Η στόχευση  γίνεται  μέσω  της  ενεργητικής συμμετοχής  του προσώπου στη λήψη της απόφασης για την αλλαγή της συμπεριφοράς του σε πρακτικές υγείας, που έχουν τεκμηριωθεί από την έρευνα.  Οι υπηρεσίες αυτές δεν περιορίζονται στα πρόσωπα αλλά αφορούν τα μέλη της οικογένειας τους, τους φροντιστές που τυχόν εμπλέκονται, καθώς και το ευρύτερο εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό συνεργάζονται με επαγγελματίες υγείας από τη δημόσια υγεία και τη διοίκηση των υπηρεσιών υγείας στο σχεδιασμό παρεμβάσεων στον πληθυσμό με κύρια εστίαση τη μείωση των ανισοτήτων.

Τα ελλείματα της φροντίδας υγείας εντοπίζονται στα εξής:

1)Το έλλειμμα στη συνέχεια της φροντίδας 

Η συνέχεια απουσιάζει από όλα τα επίπεδα της φροντίδας, τόσο στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) όσο και στη δευτεροβάθμια (νοσοκομεία). Η έννοια της συνέχειας, αφορά την παρακολούθηση από το ίδιο πρόσωπο ή ιατρική ομάδα μέσα στο χρόνο, όπως εξελίσσεται η ηλικία, η τεχνολογία αλλά και τα προβλήματα υγείας του ατόμου. Η κατανόηση της φυσικής πορείας ενός νοσήματος, επιτυγχάνεται μόνο μέσα από τη συνέχεια στη φροντίδα.

2)Το έλλειμμα στην ολοκληρωμένη φροντίδα 

Στο ελληνικό σύστημα υγείας, δεν περιλαμβάνεται η συνεχής φροντίδα (δια βίου) του προσώπου από την ημέρα της γέννησης μέχρι τα γηρατειά, ούτε ενσωματώνεται η φροντίδα της οικογένειας, χάνοντας έτσι μεγάλο μέρος από τη δυναμική της, ιδιαίτερα στην αλλαγή της συμπεριφοράς πάνω στην οποία θα θεμελιωθεί η υγεία του Ελληνικού πληθυσμού στις επόμενες δεκαετίες. Υπολείπεται και στο είδος των υπηρεσιών της ολοκληρωμένης φροντίδας αλλά και στο κατάλληλο μίγμα υπηρεσιών πρόληψης, προαγωγής υγείας, αποκατάστασης και παρηγορητικής φροντίδας σε προχωρημένες περιπτώσεις. 

3)Το έλλειμμα στην πρόσβαση 

Οι δυσχέρειες στην πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες της ΠΦΥ, δεν εστιάζονται μόνο στη δυνατότητα μιας άμεσης, πρώτης επίσκεψης όταν τη χρειασθεί ο ασθενής, αλλά κυρίως στην καταλληλόλητα της πρώτης επικοινωνίας. Από μέρους του γιατρού απαιτούνται προσωπικές ικανότητες, όπως ενσυναίσθηση και συμπόνια. Η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων καθώς και η χρήση μιας γλώσσας, που να ενθαρρύνει και να προτρέπει την ανάπτυξη μιας ουσιαστικής σχέσης είναι εξίσου σημαντικά.

4)Το έλλειμμα στο συντονισμό 

Σχετίζεται με τη διασύνδεση και τη λειτουργική ολοκλήρωση και ενσωμάτωση (integration). Οι υπηρεσίες πρωτοβάθμιας εξακολουθούν να υπολείπονται σε θεσμοθετημένες  διασυνδέσεις με τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια φροντίδα υγείας, τη ψυχική υγεία και τη δημόσια υγεία, ενώ οι παραπομπές γίνονται χωρίς πρωτόκολλα και συνήθως είναι μονής κατεύθυνσης, όσον αφορά την ενημέρωση.

Για τη βελτίωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η οποία αναβαθμίζεται βάσει των τελευταίων νομοθετικών ρυθμίσεων, υπολείπονται μερικά βήματα ακόμα, όπως: 
1) Σαφής ποιοτικός προσδιορισμός της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

2) Η υψηλή ιεράρχηση της μέσα στο σύστημα υγείας και η διασύνδεση της μ’ αυτό.

3) Η στελέχωση της από εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας και η άρτια υλικοτεχνική υποδομή.
4) Η κατανόηση του καταλυτικού ρόλου του «οικογενειακού γιατρού».

5) Παροχή οικονομικών κινήτρων σ’ όσους προσφέρουν υπηρεσίες εντός του «περιβάλλοντος» της ΠΦΥ.

Το νέο μοντέλο πρωτοβάθμιας ΦΥ που διαμορφώνεται στη χώρα μας (ΤΟΜΥ) αποσκοπεί τόσο στην εξάλειψη του νοσοκομειοκεντρικού μοντέλου που κυριαρχούσε στις ΕΣΥ εποχές, αλλά κυρίως στην υιοθέτηση υγιών συνηθειών βασισμένες στην πρόληψη και στην αγωγή υγείας και φυσικά στην ενίσχυση της οικογένειας και της κοινότητας. Ο απώτερος στόχος είναι η καθολική κάλυψη του πληθυσμού και η επίτευξη της πολυπόθητης ισότητας στην υγεία.

πηγή: http://healthmag.gr/post/12106/prwtobathmia-frontida-ygeias-apo-thn-alma-ata-sthn-astana

Η Δημιουργία Του Mypublichealthlaw

Στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δημόσια Υγεία» της Ιατρικής Σχολής Πατρών, ανέλαβα ως νομικός την εκπόνηση  πρακτικής εργασίας με θέμα «Το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για τον έλεγχο των ανισοτήτων στην υγεία». Σκοπός της εργασίας ήταν, μέσω βιβλιογραφικής μελέτης και διαδικτυακής αναζήτησης, ο εντοπισμός των καθοριστικών ελληνικών νομοθετημάτων ιδίως κατά τα χρόνια της κρίσης, που συνέβαλαν στην άμβλυνση των ανισοτήτων στο ελληνικό σύστημα υγείας.

Η ανάγκη διάχυσης των αποτελεσμάτων αυτής της έρευνας καθώς και η προβολή σημαντικών ζητημάτων δημόσιας υγείας, δημιούργησαν αυτό το ιστολόγιο (blog) με τίτλο “mypublichealthlaw”. Με αδιαμφισβήτητο δεδομένο την καθοριστική συμβολή των social media στις μέρες μας, αυτό το ιστολόγιο φιλοδοξεί να αποτελέσει μια ακόμη δράση του MSc «Δημόσια Υγεία» Ιατρικής Σχολής Πάτρας,  που απευθύνεται σε απεριόριστο κοινό, δίνοντας του τη δυνατότητα της διαρκούς πρόσβασης, της συνεχούς ενημέρωσης και της  ανατροφοδότησης. Αρωγός στο εγχείρημα ήταν ο καθηγητής Υγιεινής της Ιατρικής Πατρών, κ. Απόστολος Βανταράκης.

Μάρτιος 2019,

Ξένια Γεωργοπούλου

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας: Από την Alma Ata Στην Astana

Με σύνθημα «Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας: Αντικατοπτρίζοντας το παρελθόν, μεταμορφώνοντας το μέλλον» διεξήχθη στις 25-26 Οκτωβρίου 2018 στην Astana του Καζακστάν,  η παγκόσμια διάσκεψη με θέμα το καινούριο όραμα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τις νέες προκλήσεις και την καθολική κάλυψη του πληθυσμού με ασφαλείς υπηρεσίες υγείας.

Η διάσκεψη έγινε σαράντα χρόνια μετά την παγκόσμια διάσκεψη της Alma Ata, που είχε ακριβώς το ίδιο αντικείμενο, δηλαδή την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και τη σπουδαιότητα της για την παροχή υπηρεσιών υγείας στον πολίτη καθώς και τις δεσμεύσεις των χωρών για την αναβάθμιση της.

Οι 134 χώρες που συμμετείχαν το 1978 στη διάσκεψη της Alma Ata, έθεσαν το φιλόδοξο στόχο «της απόκτησης για όλη την ανθρωπότητα ενός τέτοιου επιπέδου υγείας μέχρι το 2000, που θα τους επέτρεπε να διάγουν μια παραγωγική ζωή τόσο από  οικονομική όσο και  από κοινωνική άποψη». Τόσο αυτή η διακήρυξη όσο και το σχέδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας «Υγεία για Όλους μέχρι το 2000», ανέδειξαν τον καταλυτικό ρόλο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Η διακήρυξη της Alma Ata έθεσε ένα καινούριο όραμα για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας  (ΠΦΥ) «ως το πρώτο επίπεδο επαφής των ατόμων, της οικογένειας και της κοινότητας με το εθνικό σύστημα υγείας, που θα έφερνε την φροντίδα υγείας όσο πιο κοντά γινόταν στα περιβάλλοντα που ζούσαν και εργάζονταν τα άτομα.  Θα αποτελούσε δηλαδή το πρώτο στοιχείο μιας συνεχούς διαδικασίας φροντίδας υγείας με  συνολικό και διατομεακό  χαρακτήρα, επικεντρωμένη στην προαγωγή της υγείας, την πρόληψη των ασθενειών, την κατάλληλη θεραπεία των κοινών ασθενειών και τα μέτρα δημόσιας υγείας για τον έλεγχο των μολυσματικών ασθενειών.

Επιπλέον, η Διακήρυξη όριζε την ΠΦΥ ως τη «βασική υγειονομική περίθαλψη βασισμένη σε πρακτικές, επιστημονικά ορθές και κοινωνικά αποδεκτές μεθόδους, που καθίστανται καθολικά προσβάσιμες σε άτομα και οικογένειες της κοινότητας μέσω της πλήρους συμμετοχής τους. Το κόστος θα ήταν ανεκτό τόσο από την κοινότητα όσο και από τη χώρα, ώστε να διατηρηθεί πνεύμα αυτοπεποίθησης και αυτοδιάθεσης».  Την προσδιόρισε ως το κλειδί για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της υγείας για όλους «ως μέρος της ανάπτυξης στο πνεύμα της κοινωνικής δικαιοσύνης».

Ωστόσο, ενώ  και οι 134 χώρες που συμμετείχαν υπέγραψαν τη Διακήρυξη, αντιμετώπισαν σημαντικές προκλήσεις. Ορισμένες χώρες θεωρούν ότι το μοντέλο της ΠΦΥ είναι «κακή φροντίδα για τους φτωχούς, μια λύση δευτέρου επιπέδου για τις αναπτυσσόμενες χώρες». Για άλλους, το όραμα για ένα  ολοκληρωμένο μοντέλο ΠΦΥ έρχεται σε αντίθεση με τις ήδη καθιερωμένες προσεγγίσεις περίθαλψης που ευνοούσαν στοχοθετημένες παρεμβάσεις. Για πολλούς, το όραμα της Διακήρυξης φαινόταν απλά ανέφικτο.

Μόλις ένα έτος μετά τη διακήρυξη, προτάθηκε ως εναλλακτική λύση η «επιλεκτική ΠΦΥ»  που περιλαμβάνει ένα στενό σύνολο παρεμβάσεων που θεωρήθηκαν οικονομικά αποδοτικές και εφικτές. Παρ’ όλα αυτά, τέσσερις δεκαετίες από τότε, η αναγνώριση της σημασίας του αρχικού οράματος της διακήρυξης για την ΠΦΥ έχει αυξηθεί σταθερά.

Σύμφωνα με τη διακήρυξη της Alma Ata, η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας:

1. Αντανακλά και εξελίσσεται από τις οικονομικές συνθήκες και τα κοινωνικοπολιτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά της  κάθε χώρας.

2. Αντιμετωπίζει τα βασικά προβλήματα υγείας στην κοινότητα, παρέχοντας υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης.

3. Περιλαμβάνει εκπαίδευση για τα συνήθη προβλήματα υγείας και τις μεθόδους πρόληψης και ελέγχου τους, προωθεί την υγιεινή διατροφή, την επαρκή παροχή ασφαλούς νερού και βασικής υγιεινής, την υγειονομική κάλυψη μητέρων και παιδιών, συμπεριλαμβανομένου του οικογενειακού προγραμματισμού, ανοσοποίηση έναντι των κυριότερων μολυσματικών ασθενειών, πρόληψη και έλεγχο τοπικών ενδημικών ασθενειών, κατάλληλη θεραπεία κοινών ασθενειών και τραυματισμών και την παροχή βασικών φαρμάκων.

4. Περιλαμβάνει, εκτός από τον τομέα της υγείας, όλους τους συναφείς τομείς και πτυχές της εθνικής και κοινοτικής ανάπτυξης.

5. Απαιτεί και προάγει τη μέγιστη κοινοτική και ατομική αυτάρκεια και συμμετοχή στον σχεδιασμό, την οργάνωση, τη λειτουργία της.

6. Επικεντρώνεται, σε τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο αναφοράς, στους επαγγελματίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ιατρών, νοσηλευτών, μαιών, των βοηθών και των κοινοτικών εργαζομένων, ανάλογα με την περίπτωση, καθώς επίσης και στους παραδοσιακούς θεραπευτές ανάλογα με τις ανάγκες, κατάλληλα εκπαιδευμένους κοινωνικά και τεχνικά, στις εκφρασμένες ανάγκες υγείας της κοινότητας.

Η πρόσφατη Διάσκεψη της Astana κατέληξε στη διαμόρφωση έντεκα πολύ βασικών οργανωτικών αρχών για την αναμόρφωση της ΠΦΥ.  Αυτές οι αρχές είναι χρήσιμες για τις χώρες που εξετάζουν τη μετάβασή τους σε καινοτόμα, ολοκληρωμένα, ανθρωποκεντρικά και συντονισμένα μοντέλα ΠΦΥ. Επιγραμματικά έχουν ως εξής:

1. Στρατηγική προσέγγιση του μετασχηματισμού με προσεκτική ανάλυση των αλλαγών με συμμετοχή των ενδιαφερομένων για τον προσδιορισμό κοινών προκλήσεων και τη δημιουργία λύσεων για την αντιμετώπισή τους. Αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με προσεκτικά προσδιορισμένη υλοποίηση με βάση την τοπική πραγματικότητα, τις δυνατότητες και τη συνεχή μάθηση.

2. Ορατή και διατηρήσιμη ηγεσία. Η διαρκής πολιτική και διοικητική ηγεσία είναι καθοριστική για την εισαγωγή νέων νομοθεσιών και πολιτικών καθώς και την εφαρμογή στρατηγικών

3. Θεώρηση της ΠΦΥ ως τον πυρήνα του συστήματος υγείας. Η εσφαλμένη άποψη ότι η ΠΦΥ είναι ένα «βασικό» σύνολο υπηρεσιών έχει αναχαιτίσει την ανάπτυξή του. Υποστηριζόμενη από τους οικογενειακούς γιατρούς και τις πολυεπιστημονικές ομάδες, πρέπει να βρίσκεται στον πυρήνα των συστημάτων υγείας για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις του συστήματος υγείας και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι καινοτομίες.

6. Ευέλικτες προσεγγίσεις στον οργανωτικό σχεδιασμό. Ο ευέλικτος οργανωτικός σχεδιασμός είναι σημαντικός για την τόνωση της καινοτομίας, την ενθάρρυνση της εμφάνισης νέων μοντέλων ΠΦΥ και τη δημιουργία ευκαιριών για την πρόσληψη μιας ποικίλης ομάδας παρόχων, που προσφέρουν υπηρεσίες ΠΦΥ. Η καινοτομία στον οργανωτικό σχεδιασμό είναι το κλειδί για την ενίσχυση των επιλογών των ασθενών, των παρόχων ΠΦΥ και για την ανάπτυξη αποτελεσματικών και δίκαιων υπηρεσιών υγείας.

6. Επιβάλλεται να εμπλέκονται στη λήψη αποφάσεων εξουσιοδοτημένες ομάδες και κοινότητες της ΠΦΥ  με σαφή αίσθηση λογοδοσίας. Η ενδυνάμωση των ομάδων και των κοινοτήτων της ΠΦΥ συμβάλλει στη βελτίωση της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, στην αυτονομία, στην ανταπόκριση, στις ανάγκες της υγείας του πληθυσμού και στην τοπική ευθύνη. Η ξεκάθαρη ευθύνη για τους ασθενείς από μια ορισμένη ομάδα ΠΦΥ ή οικογενειακού γιατρού είναι μια σημαντική αρχή.

7. Η δίκαιη και αποτελεσματική κατανομή των πόρων. Οι μετασχηματισμοί της ΠΦΥ μπορούν να επιτευχθούν και να διατηρηθούν μόνο εάν αναπτυχθούν κατάλληλοι μηχανισμοί καθορισμού προτεραιοτήτων και κατανομής πόρων για να εξασφαλιστεί η κατάλληλη κατανομή και εφαρμογή των πόρων.

8. Αποτελεσματική χρήση των μεθόδων πληρωμής των παρόχων για τη δημιουργία κινήτρων για τη βελτίωση των επιδόσεων.

9. Πολυεπιστημονικές ομάδες κατάλληλες για τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις. Οι διεπιστημονικές ομάδες, που συχνά καθοδηγούνται από οικογενειακούς γιατρούς, αποτελούν εγγύηση  επιτυχημένα μοντέλα πρωτοβάθμιας.

10. Μια μετατόπιση από την αντιδραστική αντιμετώπιση της ασθένειας στην προορατική διαχείριση της υγείας και των καθοριστικών παραγόντων της. Η πραγματοποίηση μιας τόσο σημαντικής μετατόπισης θα απαιτήσει, μεταξύ άλλων:

• αλλαγή στα συστήματα ανταμοιβής για την παροχή κινήτρων για τη βελτίωση της υγείας των ατόμων και των πληθυσμών.

• τη δημιουργία δικτύων ΠΦΥ αρκετά μεγάλης ώστε να έχουν πληθυσμιακή άποψη, αλλά αρκετά μικρά ώστε να παρέχουν υπηρεσίες με επίκεντρο τον άνθρωπο. και

 • την επέκταση του ρόλου της πρωτοβάθμιας στην αξιολόγηση, την ιεράρχηση προτεραιοτήτων, το στρατηγικό σχεδιασμό και την υλοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας και των διατομεακών παρεμβάσεων, με έλεγχο των πληθυσμιακών πόρων για το τοπικό σύστημα υγείας.

11. Τέλος η συνεχής αξιολόγηση και μάθηση είναι βασική προϋπόθεση. Η συνεχής αξιολόγηση και μάθηση είναι κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξη μιας ευέλικτης και ενημερωμένης προσέγγισης για τη μετατροπή της ΠΦΥ, η οποία λαμβάνει υπόψη τις εξελισσόμενες συνθήκες και τις διαδικασίες εφαρμογής. 

Παρένθετη Μητρότητα:Το Ελληνικό Νομικό Πλαίσιο Ενός Βιοηθικού Ζητήματος

Το ζήτημα της παρένθετης μητρότητας έχει απασχολήσει τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η βιοηθική του διάσταση είναι αυτή που εγείρει πολλά ερωτηματικά και προφανώς δυσκολεύει την αποκρυστάλλωση ενός αρραγούς νομικού πλαισίου. Το κατά πόσο είναι ηθικά αποδεκτό και προς το συμφέρον του ανθρώπου η απόκτηση απογόνων μέσω μιας άλλης γυναίκας δημιουργεί βαθύ προβληματισμό. Είναι σύμφωνη μια τέτοια διαδικασία με τις βασικές αρχές της βιοηθικής, δηλαδή της αρχής του «μη βλάπτειν», της ωφέλειας, της δικαιοσύνης και κυρίως της της ελεύθερης βούλησης και της αυτοδιάθεσης;

 Στη χώρα μας νομικά και βάσει του Συντάγματος  μας, καθένας δικαιούται να αποκτήσει απογόνους σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Η προσφυγή στις ιατρικές μεθόδους, προκειμένου να αποκτηθούν τέκνα, προστατεύεται απόλυτα, αρκεί η άσκηση του δικαιώματος της αναπαραγωγής να μην προσκρούει σε δικαιώματα άλλων, να μην παραβιάζει το Σύνταγμα και να μην προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Η χρησιμοποίηση «παρένθετης» κυοφόρου γυναίκας δεν επιτρεπόταν μέχρι πρότινος.

Ο Έλληνας νομοθέτης αρχικά εκπόνησε το ν. 3089/2002 με βάση τόσο το  Σύνταγμα όσο και τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του Οβιέδο του 1997 για «τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιοϊατρική». Εν συνεχεία το ν. 3305/2005 για εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπα/ραγωγής καθώς και το πιο πρόσφατο νομοθέτημα, το ν. 4272/2014. Επειδή η παρένθετη μητρότητα προϋποθέτει την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (ΙΥΑ) ή αλλιώς εξωσωματική γονιμοποίηση, είναι απαραίτητο να οριστεί η έννοια της:

 Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (Ι.Υ.Α.) είναι κάθε περίπτωση κυοφορίας και τεκνοποίησης που επιτυγχάνεται με μεθόδους άλλες πλην της φυσιολογικής ένωσης άνδρα και γυναίκας και εφαρμόζονται σε ειδικά οργανωμένες μονάδες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (Μ.Ι.Υ.Α.). Επιτρέπεται για να αντιμετωπιστεί η αδυναμία απόκτησης τέκνων με φυσικό τρόπο ή για να αποφεύγεται η μετάδοση στο τέκνο σοβαρής ασθένειας.

Στα πλαίσια της εξωσωματικής είναι νομικά θεμιτή και "η περίπτωση κατά την οποία μία γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος), ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, με χρήση ωαρίου ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό μίας άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά αδυνατεί."

" Η παρένθετη μητρότητα είναι η μέθοδος τεχνητής αναπαραγωγής, επιτρεπόμενη κατόπιν προηγούμενης δικαστικής άδειας με την οποία μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος ή παρένθετη μητέρα) ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων με χρήση ωαρίων ξένων προς την ίδια για λογαριασμό μιας άλλης γυναίκας, που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά δεν μπορεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους."

Βασικές προϋποθέσεις είναι οι εξής:

•       Χρειάζεται δικαστική άδεια και μητέρα του τέκνου που θα γεννηθεί τεκμαίρεται αυτή στην οποία δίδεται η άδεια.

•       Η αιτούσα γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με παρένθετη μητρότητα θα πρέπει αποδεδειγμένα να αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους.

•       Θα πρέπει να διενεργηθεί υποχρεωτικά ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV, HIV2), ηπατίτιδας Β και C και σύφιλης (RPR) τόσο στη γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει όσο και σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο.

•       Η κυοφόρος υποβάλλεται πριν και κατά τη διάρκεια της κύησης σε ενδελεχείς ψυχολογικές αξιολογήσεις.

•        Προηγείται πάντα έγγραφη συμφωνία ότι δε θα υπάρξει οικονομικό αντάλλαγμα και ότι τα χρησιμοποιούμενα ωάρια δε θα προέρχονται από την κυοφόρο (ρητή απαγόρευση της πλήρους υποκατάστασης)

•       Η αιτούσα γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με παρένθετη μητρότητα και η κυοφόρος θα πρέπει να έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα.

•       Παρένθετες μητέρες γίνονται από αλτρουισμό και φιλαλληλία, συνήθως είναι φίλες ή συγγενείς της μητέρας που είναι άτεκνη και δεν μπορεί να αποκτήσει (κυοφορήσει) δικό της παιδί για σοβαρούς ιατρικούς λόγους. Ενδείκνυται ιατρικώς η παρένθετη μητέρα να είναι νέας ηλικίας.

Στην περίπτωση που οι ενδιαφερόμενοι δε λειτουργούν σύννομα, ο  νόμος απειλεί με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και με χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.500,00 ευρώ, όταν:

•       Δεν τηρούνται οι προϋποθέσεις, που θέτει ο νόμος και

•       Όποιος δημόσια ή με την κυκλοφορία εγγράφων, εικόνων ή παραστάσεων αναγγέλλει, προβάλλει ή διαφημίζει, έστω και συγκαλυμμένα, την απόκτηση τέκνου μέσω τρίτης γυναίκας ή παρέχει κατ’ επάγγελμα μεσιτικές υπηρεσίες με οποιοδήποτε αντάλλαγμα ή προσφέρει με τον ίδιο τρόπο υπηρεσίες δικές του ή άλλου για την επίτευξη του σκοπού αυτού.

•       Όποιος προβαίνει σε εφαρμογή μεθόδων Ι.Υ.Α. κατά παράβαση των ορίων ηλικίας που προβλέπονται στο νόμο, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρις ενός έτους.

Η  διαδικασία της παρένθετης μητρότητας στη χώρα μας γενικά είναι σύμφωνη με τις αρχές της βιοηθικής. Η αρχή της ισοτιμίας πλήττεται όμως σε δύο σημεία:

•       Απαγορεύεται για ομόφυλα ζευγάρια και

•  Όταν επιτρέπει έστω και άτυπα αμοιβή της παρένθετης.

Η Ελλάδα είναι πρωτοπόρος και καινοτόμος νομοθετικά σ’ ό, τι αφορά την παρένθετη μητρότητα, γιατί προβλέπει όλες τις παραμέτρους και διασφαλίζει απόλυτα τα εμπλεκόμενα μέρη. Όσο και αν μια μειοψηφία αρέσκεται στη δαιμονοποίηση της, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι η παρένθετη μητρότητα είναι απόρροια της τεχνολογικής και ιατρικής εξέλιξης και προσφέρει μια εξαιρετική λύση για την απόκτηση (βιολογικών) απογόνων. Προφανώς υπάρχει χώρος για όλες τις απόψεις, αρκεί να μην καταλήγει κανείς σ’ αυτές άκριτα ή να τις υιοθετεί εκ του ασφαλούς και a la carte.

" Η τάση  για τη διασφάλιση της ιατρικής πρακτικής διεθνώς είναι το legal documentation (έγγραφη νομική διαδικασία). Από τη στιγμή που τα εμπλεκόμενα μέρη προβούν σε έγγραφη αποτύπωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων τους σε συνδυασμό με την ευνοϊκή και ακριβή νομοθετική πρόβλεψη, η διαδικασία μέσα στα ελληνικά σύνορα είναι απόλυτα ασφαλής. "

Δημόσια Υγεία Vs Δημόσιο Σύστημα Υγείας

Πολλοί συγχέουν τον όρο δημόσια υγεία με το όρο δημόσιο σύστημα υγείας. Για αρχή είναι καλό να ορίσουμε και να διαχωρίσουμε τις δύο αυτές έννοιες. 

Με τον όρο δημόσια υγεία αναφερόμαστε στην επιστήμη και την τέχνη της πρόληψης των ασθενειών και της επιμήκυνσης της ζωή και της προαγωγής της υγείας. 

Ο ορισμός της δημόσιας υγείας αποδίδεται στο βρετανό Edward Winslow, ο οποίος το 1920 με ακρίβεια την όρισε ως «..την επιστήμη και τέχνη για την πρόληψη των ασθενειών, την επιμήκυνση τη ζωής και την προαγωγή της σωματικής υγείας και της αποδοτικότητας του ανθρώπου μέσω οργανωμένων προσπαθειών της κοινότητας, την εξυγίανση του περιβάλλοντος, τον έλεγχο των μολύνσεων της κοινότητας, την εκπαίδευση του ατόμου ως προς τις αρχές και την προσωπική υγιεινή, την οργάνωση των ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών για την έγκαιρη διάγνωση και προληπτική θεραπεία της νόσου, καθώς και την ανάπτυξη κοινωνικού μηχανισμού που θα εξασφαλίζει σε κάθε άτομο ένα βιοτικό επίπεδο κατάλληλο για τη διατήρηση της υγείας του.»

Η δημόσια υγεία ασχολείται με τις απειλές για την υγεία με βάση την ανάλυση της υγείας του πληθυσμού. Ο πληθυσμός μπορεί να είναι πολύ μικρός ή τόσο μεγάλος ώστε να περιλαμβάνει κατοίκους πολλών ηπείρων (για παράδειγμα, στην περίπτωση της πανδημίας). Οι διαστάσεις της υγείας περιλαμβάνουν «μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας», όπως ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Η σύγχρονη πρακτική της δημόσιας υγείας απαιτεί διεπιστημονικές ομάδες εργαζομένων στη δημόσια υγεία και επαγγελματίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των ιατρών που ειδικεύονται στη δημόσια υγεία/ιατρική της κοινότητας/μολυσματικές ασθένειες, ψυχολόγους, επιδημιολόγους, στατιστικολόγοους, βοηθούς ιατρικών λειτουργών, νοσοκόμες δημόσιας υγείας, μαίες, μικροβιολόγους, επιθεωρητές περιβαλλοντικής υγείας/επιθεωρητές δημόσιας υγείας, κοινωνιολόγους, νομικούς κ.ά.

Από την άλλη, με τον όρο δημόσιο σύστημα υγείας εννοούμε το σύστημα υγείας της κάθε χώρας, όπως αυτό διαρθρώνεται τις συνθήκες που επικρατούν σ' αυτή (οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές κτλ) σε δεδομένη χρονική στιγμή. 

Ως Σύστημα Υγείας εννοούμε τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένοι οι πόροι που χρησιμοποιούνται στον τομέα υγείας με σκοπό την κάλυψη των αναγκών και τη βελτίωση του επιπέδου υγείας του πλυθησμού. Το σύστημα υγείας οργανώνεται σε διάφορα επίπεδα, ξεκινώντας από το πρωτοβάθμιο επίπεδο περίθαλψης και προχωρώντας μέσω του ενδιάμεσου στο κεντρικό επίπεδο (τοπικό-επαρχιακό-περιφερειακό). 

Το δημόσιο σύστημα υγείας θεωρείται ως το αντίθετο του ιδιωτικού και βασίζεται στην κοινωνική αλληλεγγύη μέσα από την ισότιμη κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού ανεξάρτητα από φύλλο, ηλικία, επάγγελμα και κοινωνικο-οικονομική κατάσταση που επιτυγχάνεται μέσα από την αυξημένη κρατική παρέμβαση. Στο δημόσιο σύστημα, το κράτος εξασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο υπηρεσιών υγείας για όλους τους πολίτες, έχοντας έντονη παρέμβαση. Οι συντελεστές παραγωγής μπορεί να ανήκουν στο κράτος, στα ασφαλιστικά ταμεία ή και σε ιδιώτες.

Τα δημόσια συστήματα υποδιαιρούνται σε εκείνα που χρηματοδοτούνται από την κοινωνική ασφάλιση (μοντέλο Bismarck) και σε εκείνα που χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό (μοντέλο Beveridge). Στην πραγματικότητα κανένα δεν χρηματοδοτείται μόνο από μια πηγή. Θα λέγαμε ότι υπάρχουν δημόσια συστήματα χρηματοδοτούμενα κυρίως από την κοινωνική ασφάλιση ή κυρίως από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στην πρώτη περίπτωση κύριο ρόλο στο σύστημα κατέχει η κοινωνική ασφάλιση που εκπροσωπείται από διάφορα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία χρηματοδοτούν το σύστημα μέσω των εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων. Συνεπώς, το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών υγείας προέρχεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Το μοντέλο αυτό δίνει έμφαση στο δικαίωμα του καθενός να επιλέξει τους τρόπους κάλυψης των αναγκών υγείας του μέσω της κοινωνικής ασφάλισης, πληρώνοντας και το απαιτούμενο ποσό (εισφορές).

Στη δεύτερη περίπτωση το σύστημα χρηματοδοτείται από τον κρατικό μηχανισμό (φορολογία) ή την τοπική φορολογία και οι παραγωγικοί συντελεστές ανήκουν στο κράτος. Το μοντέλο αυτό βασίζεται στην αρχή ότι η υγεία είναι δημόσιο αγαθό παρά ατομικό δικαίωμα και γι αυτό υποχρεούται το κράτος να παρέχει τις αναγκαίες υπηρεσίες υγείας.

Μεταπτυχιακές Σπουδές Στη "Δημόσια Υγεία" Της Ιατρικής Σχολής Πατρών

Το ΠΜΣ στη «Δημόσια Υγεία – Public Health» της Ιατρικής Σχολής Πατρών λειτούργησε πρώτη φορά το 2015 και υπόκειται στους κανονισμούς που διέπουν τις Μεταπτυχιακές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο Πατρών. 

Στοχεύει στην παροχή υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακής εκπαίδευσης σε πτυχιούχους ΑΕΙ και ΤΕΙ, στο γνωστικό αντικείμενο της Δημόσιας Υγείας και περιλαμβάνει τη μελέτη των σημαντικότερων σύγχρονων προβλημάτων Δημόσιας Υγείας, τη μελέτη των τρόπων πρόληψης και αντιμετώπισής τους κυρίως σε επίπεδο κοινωνικών ομάδων. Το ΠΜΣ «Δημόσια Υγεία – Public Health» οδηγεί αποκλειστικά στην απονομή Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ) στη «Δημόσια Υγεία- Public Health» στις ακόλουθες ειδικεύσεις: α) Περιβάλλον  β) Προληπτική και Κοινωνική Ιατρική.

Γίνονται αποδεκτοί απόφοιτοι των σχολών Ιατρικής, Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής, Κτηνιατρικής, Βιολογίας, Χημείας, Γεωπονίας, Μηχανικών Περιβάλλοντος, Οικονομικών της Υγείας, Νομικής, καθώς και συναφών Τμημάτων Πανεπιστημίων και ΤΕΙ της ημεδαπής και ομοταγών αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής, των οποίων το πτυχίο έχει αναγνωριστεί από το ΔΟΑΤΑΠ.

Στις αρχές Μαρτίου του τρέχοντος έτους ξεκίνησε ο πέμπτος κύκλος σπουδών του μεταπτυχιακού προγράμματος. Οι δράσεις και οι ημερίδες που διοργανώνονται στα πλαίσια του προγράμματος από τους ίδιους τους φοιτητές που το παρακολουθούν, με τη συνδρομή των διδασκόντων, αποτελούν πλέον θεσμό με έντονο ενημερωτικό και κοινωνικό χαρακτήρα. 

πηγή: http://www.publichealth.med.upatras.gr/

Ο Νόμος Για Τους Ανασφάλιστους Και Ο Έλεγχος Των Ανισοτήτων Στην Υγεία

Το 2016 με το νόμο 4368 εισήχθησαν διαρθρωτικές αλλαγές στο χώρο της  υγείας με σκοπό την προστασία του κοινωνικού συνόλου και κυρίως του οικονομικά αδύνατου πολίτη. Πρόκειται για το γνωστό νόμο για τους ανασφάλιστους, ο οποίος με γνώμονα την ανακούφιση από την ανθρωπιστική κρίση και τη διασφάλιση της καθολικής υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού θεσπίζει μέτρα τόσο για τους ανασφάλιστους όσο και για ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Αποτελεί νομοθέτημα σταθμό καθώς επιχειρεί επιτυχώς έλεγχο των ανισοτήτων στην υγεία

Ο νόμος αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας. Εκτός από την προστασία των οικονομικά αδύνατων, που χάριν στην κρίση  πληθαίνουν, προστατεύει τοις πράγμασι τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Για την Ελλάδα που δοκιμάζεται από τις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές και που η αλληλεγγύη δεν αποτελεί θεωρητικό ακροβατισμό αλλά επιβλητική ανάγκη, ο ν. 4368/2016 συμβάλλει τα μέγιστα δεδομένων των συνθηκών.

Στο άρθρο 33  του νόμου προβλέπεται ελεύθερη πρόσβαση στους ανασφάλιστους αλλά και στους αναξιοπαθούντες στις δημόσιες δομές υγείας, εξασφαλίζοντας τους νοσηλευτική και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Με την έννοια δημόσιες δομές υγείας εννοούμε τα νοσοκομεία, τα νοσηλευτικά ιδρύματα που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από τα Υπουργείο Υγείας, μονάδες ψυχικής υγείας, οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, δημοτικά ιατρεία και ιδρύματα αποκατάστασης και κοινωνικής φροντίδας. Δικαιούχοι αυτών των δικαιωμάτων είναι οι εξής:

α) οι μη άμεσα ή έμμεσα ασφαλισμένοι Έλληνες πολίτες ή ελληνικής καταγωγής ομογενείς, οι πολίτες κρατών−μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και λοιπών τρίτων χωρών, οι οποίοι διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα παραμονής στην Ελλάδα, καθώς και τα μέλη των οικογενειών (σύζυγος και ανήλικα ή προστατευόμενα τέκνα) όλων των προαναφερόμενων,

 β) οι εγγεγραμμένοι στα Μητρώα ασφαλιστικών ταμείων της χώρας και τα μέλη των οικογενειών τους (σύζυγος και ανήλικα ή προστατευόμενα τέκνα), οι οποίοι έχουν απωλέσει τις ασφαλιστικές τους καλύψεις λόγω οφειλών και δεν δικαιούνται παροχών υγείας,

γ) τα πρόσωπα των παρακάτω κατηγοριών, ανεξαρτήτως του νομικού καθεστώτος στο οποίο βρίσκονται και της κατοχής νομιμοποιητικών εγγράφων παραμονής στη χώρα:

 i) ανήλικοι έως 18 ετών, ii) γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, iii) άτομα με αναπηρία που φιλοξενούνται σε δομές των Κέντρων Κοινωνικής Πρόνοιας, iv) άτομα που φιλοξενούνται σε Μονάδες Ψυχικής Υγείας, v) άτομα που φιλοξενούνται σε όλες τις θεραπευτικές δομές των εγκεκριμένων οργανισμών θεραπείας  ή παρακολουθούνται στους ίδιους οργανισμούς ως εξωτερικοί ασθενείς, vi) οι κρατούμενοι σε φυλακές, οι φιλοξενούμενοι σε ιδρύματα αγωγής ανηλίκων και σε στέγες φιλοξενίας ανηλίκων και οι τελούντες σε καθεστώς διοικητικής κράτησης, vii) όσοι παρέχουν κοινωφελή εργασία στο πλαίσιο έκτισης ποινής ή ως αναμορφωτικό μέτρο, viii) άτομα με αναπηρία 67% και πάνω και άτομα που η κατάσταση της υγείας τους απαιτεί νοσηλεία ή χρειάζονται συνεχή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή αποκατάσταση λόγω χρόνιων νοσημάτων, ix) οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας πχ πρόσφυγες και οι ανιθαγενείς και τα μέλη των οικογενειών τους (σύζυγος και ανήλικα ή προστατευόμενα τέκνα) είτε είναι κάτοχοι άδειας διαμονής σε ισχύ είτε όχι, x) όσοι διαμένουν στην Ελλάδα με καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς ή εξαιρετικούς λόγους και τα μέλη των οικογενειών τους (σύζυγος και ανήλικα ή προστατευόμενα τέκνα), xi) αιτούντες διεθνούς προστασίας και τα μέλη των οικογενειών τους (σύζυγος και ανήλικα ή προστατευόμενα τέκνα), xii) θύματα των εγκλημάτων των άρθρων 323, 323Α, 349, 351 και 351Α του Ποινικού Κώδικα. Πολίτες τρίτων χωρών, κάτοχοι γραπτής βεβαίωσης απόφασης αναβολής απομάκρυνσης.

 Για την παροχή των υπηρεσιών που προβλέπονται στο νόμο απαιτείται  η κατοχή  Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ), με εξαίρεση  κατηγορίες πολιτών που έχουν απωλέσει τις ασφαλιστικές τους καλύψεις, για τους οποίους δεν απαιτείται καν η κατοχή ΑΜΚΑ.

Έτερη πρόβλεψη του ίδιου νόμου είναι αυτή του «άγονου ιατρείου» και συγκεκριμένα αυτή του άρθρου 43, με το οποίο παρέχονται κίνητρα σε ιατρούς για την κάλυψη θέσεων ιατρού στην περιφέρεια και κυρίως σε άγονες περιοχές. Αναγνωρίζοντας στους ιατρούς που υπηρετούν σε θέσεις άγονων περιοχών πενταπλή προϋπηρεσία και για τους ειδικευόμενους ιατρούς επταπλή, αλλά ακόμα παρέχοντας σ’ αυτούς  δωρεάν διαμονή, σίτιση αλλά και χρηματικά επιδόματα, οι θέσεις παροχής ιατρικών υπηρεσιών  σε δυσπρόσιτες ή νησιωτικές περιοχές γίνονται πιο ελκυστικές για τους ενδιαφερόμενους. Μ' αυτόν τον τρόπο προσφέρονται υπηρεσίες υγείας σε πληθυσμούς της απομακρυσμένης περιφέρειας, που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση.

Τέλος, με το άρθρο 58 επιχειρείται αναβάθμιση της λειτουργίας του δημοσίου συστήματος Υγείας καθώς και προστασία των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών υγείας, καθώς εισάγει τη «λίστα χειρουργείου». Συγκεκριμένα, με στόχο τη διασφάλιση της ισότητας και της μη διάκρισης των ασθενών στην παροχή χειρουργικών επεμβάσεων στα νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ., στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία και Τμήματα, καθιερώνεται η Λίστα Χειρουργείου. Βασικοί όροι για την κατάρτισή της αποτελούν η κατόπιν ιατρικής τεκμηρίωσης αξιολόγηση της σοβαρότητας της νόσου και της δυνατότητας χρόνου αναμονής, με ασφάλεια για την υγεία του ασθενή, από ειδικευμένους ιατρούς των ΤΕΠ, των Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων και των Νοσηλευτικών Τμημάτων των παραπάνω φορέων, καθώς και των Μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας. Με την κατάρτιση της Λίστας Χειρουργείου ενημερώνεται πάραυτα ο ασθενής για την ημερομηνία επέμβασης. Από τη Λίστα εξαιρούνται τα επείγοντα περιστατικά τα οποία έχουν άμεση ανάγκη χειρουργικής επέμβασης. Ο τρόπος κατάρτισης της Λίστας Χειρουργείου, οργάνωσης και βέλτιστης λειτουργίας της για τους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια καθορίζονται με απόφαση του Υπουργείου Υγείας.