O Καθηγητής Απόστολος Βανταράκης Για Τις Ανισότητες Στην Υγεία

         Στην πρώτη συνέντευξη του "mypublichealthlaw" με ιδιαίτερη χαρά φιλοξενούμε τον Καθηγητή Υγιεινής της Ιατρικής Πατρών και Αναπληρωτή Διευθυντή σπουδών του ΠΜΣ "Δημόσια Υγεία", κύριο Απόστολο Βανταράκη. Με βαθιά γνώση των θεμάτων δημόσιας υγείας λόγω της ακαδημαϊκής του ιδιότητας και της εν γένει κοινωνικής του δράσης, απαντά σε πέντε ερωτήματα σχετικά με τις ανισότητες στην υγεία.

  1) Πως ορίζετε εσείς το πολυσυζητημένο “equity vs equality”. Δώστε μας παραδείγματα.

Δικαιοσύνη ή ισότητα στην Υγεία. Ένα διαχρονικό ερώτημα που δεν έχει λυθεί στη Δημόσια Υγεία. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ υγεία είναι όχι μόνο η έλλειψη ασθένειας αλλά και η ύπαρξη ευεξίας στον πληθυσμό. Ο στόχος είναι να φτάσεις στο ίδιο επιθυμητό επίπεδο υγείας στον πληθυσμό μιας χώρας ανεξάρτητα των κοινωνικών ανισοτήτων που μπορεί να υπάρχουν. Έχει τις ίδιες ανάγκες για παροχές από ένα υγειονομικό σύστημα ένας άπορος με ένα εύπορο; Για να γίνει λοιπόν κάτι τέτοιο θα πρέπει να έχεις δείκτες καταγραφής των ανισοτήτων και στη συνέχεια να παρέχεις στην υγεία οτιδήποτε χρειάζεται ο πληθυσμός ανάλογα με τις ανάγκες του και τη δυνατότητά του να καλύπτει τις ελλείψεις. Για παράδειγμα, ένας άπορος έχει μεγαλύτερη στήριξη στην αγορά φαρμάκων από έναν εύπορο. Γενικά για τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία θα πρέπει να υπάρχουν παροχές ανάλογα με τις ανάγκες της πληθυσμιακής ομάδας.

    2) Ανισότητες στο τοπίο της ελληνικής υγείας. Πως μπορούν κατά τη γνώμη σας να αμβλυνθούν;

Με καλύτερη κατανομή των υγειονομικών πόρων, με συνεργασία όλων των φορέων και των υπουργείων, με δράσεις συνεργασίας. Ειδικά στην Ελλάδα με το πολύπλοκο νομικό σύστημα και την αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων είναι απόλυτα απαραίτητο να συνεργαστούν στο θέμα το Υπουργείο Υγείας με τις  υπηρεσίες του, το Υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης και το Υπουργείο Εσωτερικών (Δήμοι, Περιφέρειες).

θ "Θα πρέπει να έχεις δείκτες καταγραφής των ανισοτήτων και στη συνέχεια να παρέχεις στην υγεία οτιδήποτε χρειάζεται ο πληθυσμός ανάλογα με τις ανάγκες του και τη δυνατότητά του να καλύπτει τις ελλείψεις."

 3) Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ), ειδικά μέσω των τελευταίων νομοθετικών ρυθμίσεων του Ν. 4486/2017, πιστεύετε ότι θα μειώσει  τις ανισότητες στην υγεία ή αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο;

Κατά τη γνώμη μου, η ενίσχυση των ΠΦΥ μέσω της δημιουργίας των ΤΟΜΥ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Για να λειτουργήσει όμως χρειάζεται να ενημερωθούν οι πολίτες για την ύπαρξη και το ρόλο των ΤΟΜΥ. Τα ΤΟΜΥ θα πρέπει να αναπτυχθούν και να στηριχθούν και να έχουν πλήρη προσβασιμότητα σε όλο τον πληθυσμό ανεξάρτητα προέλευσης. Θα πρέπει να αποκτήσουν ρόλο και πρόληψης κάνοντας οριζόντιες ενημερωτικές δράσεις στις πληθυσμιακές ομάδες. Πρέπει να στελεχωθούν άμεσα και να δημιουργηθούν περισσότερα καλύπτοντας τις ανάγκες του πληθυσμού. Τα ΤΟΜΥ μπορούν να αποτελέσουν το στυλοβάτη της μείωσης των ανισοτήτων στην υγεία του πληθυσμού. 

   4) Περιγράψτε μας το ευρωπαϊκό πρόγραμμα JAHEE (Joint Action for Health Equity in Europe) στο οποίο συμμετέχει το Πανεπιστήμιο Πατρών (μέσω υμών) και η 6^η Υγειονομική Περιφέρεια. Ποιοι είναι οι σκοποί  του και πως θα επιτευχθούν;

Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας, οι αποφευχθείσες ανισότητες στον τομέα της υγείας, προκύπτουν εξαιτίας των περιστάσεων υπό τις οποίες οι άνθρωποι μεγαλώνουν, ζουν, εργάζονται και γερνούν και τα συστήματα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της ασθένειας. Οι συνθήκες υπό τις οποίες οι άνθρωποι ζουν και πεθαίνουν με τη σειρά τους διαμορφώνονται από πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις. Η Επιτροπή για τους Κοινωνικούς Παράγοντες Υγείας δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) το 2005 για να συγκεντρώσει τα στοιχεία για το τι μπορεί να γίνει για την προώθηση της ισότητας στην υγεία και για να προωθήσει ένα παγκόσμιο κίνημα για να το επιτύχει.

Στόχοι του έργου είναι να σταματήσει η αύξηση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στην Ευρώπη (κατά τη διάρκεια της ύφεσης ...) ενθαρρύνοντας τους πολιτικούς υπεύθυνους να θέσουν το ζήτημα των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας προτεραιότητα στο δημόσιο πρόγραμμα δράσης υλοποιώντας συγκεκριμένες τοπικές/εθνικές δράσεις μέσω πρακτικών οδηγιών /παραδειγμάτων για πιο έμπειρα κράτη μέλη.

Επίσης γενικό αντικείμενο του έργου είναι:

·  Συμβολή στη μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας στις χώρες.

·   Να οδηγεί την ευρωπαϊκή δράση στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας με στόχο την επίτευξη ισότητας στην υγεία.

· Να αναπτύξουμε νέες γνώσεις βασισμένες στην πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση για δράση σχετικά με τις ανισότητες στον τομέα της υγείας.

· Η υποστήριξη της δέσμευσης των κρατών μελών, των περιφερειών και άλλων ενδιαφερομένων μερών για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών και γεωγραφικών ανισοτήτων στον τομέα της υγείας.

·  Η ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και άλλων παραγόντων.

· Η υποστήριξη της ανάπτυξης αποτελεσματικών μέτρων για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής.

· Απαιτείται δράση για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε επίπεδο ΕΕ, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών σε διάφορους τομείς πολιτικής.

·  Η JA στοχεύει να εμπλακεί στρατηγικά με βασικούς παίκτες για την ανάπτυξη, την απόδειξη και τη γνώση του τι λειτουργεί.

 "Χρειάζονται ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση αλλά κυρίως χρειάζονται ίσα αποτελέσματα στην υγεία του πληθυσμού."

     5) Όπως λέει ο Angus Deaton, Βρετανός Νομπελίστας οικονομολόγος, «οι περισσότεροι εμμένουν στην ισότητα των ευκαιριών και όχι των αποτελεσμάτων». Έχοντας αυτό κατά νου, είναι εφικτό να έχουμε ίσα αποτελέσματα στην υγεία με δεδομένο ότι προσφέρουμε ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση σ’ αυτή;

Αυτό δεν φτάνει. Χρειάζεται να αξιολογήσουμε με δείκτες τις ανάγκες των πληθυσμιακών ομάδων, να τις μελετήσουμε και στη συνέχεια να προσφέρουμε στην κάθε πληθυσμιακή ομάδα αυτά που χρειάζεται για να φτάσει στο υγειονομικό επίπεδο που απαιτείται. Αυτό θα μας προσφέρει μεσοπρόθεσμα και οικονομία πόρων στο σύστημα υγείας. Χρειάζονται ίσες ευκαιρίες κατά την πρόσβαση αλλά κυρίως χρειάζονται ίσα αποτελέσματα στην υγεία του πληθυσμού. Για να γίνει αυτό χρειάζεται συνεργασία όλων των φορέων και βέβαια τη σύσταση ενός παρατηρητηρίου ανισοτήτων υγείας που επιδιώκουμε να συσταθεί στην 6^η ΥΠΕ που θα αναπτύξει τους δείκτες και θα αξιολογήσει τις ανισότητες μέσω αυτών των δεικτών. Αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για τη μείωση των ανισοτήτων. Οι ανισότητες που θα καταγραφούν θα βοηθήσουν τη λήψη μέτρων με το μικρότερο κόστος και τη μικρότερη σπατάλη δαπανών.


Περισσότερες πληροφορίες για το προγραμμα JAHEE στο:
https://jahee.iss.it/